O interno Honorio Gómez Alfaro, que deberá ser indemnizado con 10.000 euros, sufriu en 2013 a amputación do dedo meñique e parte da man esquerda, por non ser tratado a tempo da doenza de Dupuytren, diagnosticada oito anos antes, unha patoloxía que afecta os tendóns e impide a persoa estirar os dedos.
Segundo a denuncia presentada pola Asociación Pro Derechos Humanos de Andalucía (APDHA), foi sobmetido a “transferencias arbitrarias utilizadas como sanción encuberta” que frustraron até cinco tentativas de operacións cirúrxicas programadas para paliar a doenza.
“O demandante era transferido de maneira repentina a diferentes centros prisionais cada vez que tiña próxima unha intervención cirúrxica, o que provocou que até en cinco ocasións se frustrasen as operacións previstas”, afirma a APDHA.
A demora ocasionou, segundo a sentenza, un ‘notorio atraso’ nas probas e no tratamento médico, o que ‘conduciu á amputación’.
O tribunal entende que ‘a demora en seren adoptadas as medidas necesarias para que o recorrente fose atendido cirurxicamente conduciu á amputación do dedo meñino da man esquerda’. Demora -engade- ‘que veu ocasionada, entre outros motivos, pola necesidade de reiniciar as correspondentes solicitudes de tratamento e novas probas médicas con motivo das sucesivas mudanzas de Centro Prisional”. A Audiencia Nacional constata que ese ‘notorio atraso’ na atención médica foi a causa da perda de parte da man e non consecuencia directa da doenza.
A APDHA denuncia que Institucións Penitenciarias efectuou esas transferencias “incumprindo de maneira reiterada a circular 2/98”, que dispón a suspensión das transferencias cando existiren tratamentos ou probas médicas pendentes, e o artigo 3.4. da Lei Xeral Penitenciaria, que establece a ‘obrigación das Administracións de velar pola vida, integridade e saúde das persoas presas’.
Cando a asociación comezou a atender o demandante “fixéronse as accións precisas para paralizar os transferencias arbitrarias utilizadas como sanción encuberta, aínda que xa era tarde para evitar a amputación”, explican.
O motivo das continuas transferencias, segundo o propio demandante, tiña a ver coa súa actitude reivindicativa, dado que “participara nas campañas contra a tortura e a falta de asistencia médica nas prisións”, através de greves de fame, encerramentos voluntario na cela nos horarios de saída, así como a remisión de escritos de denuncia.
Esta actitude, expón a APDHA, motivou que apesar de que ningunha das condenas que afrontaba era por delitos graves nin violentos contra as persoas e de que non contaba con ningunha sanción por mal comportamento, estivese incluído no Réxime FIES (Ficheiro de Internos de Especial Seguimento), unha serie de medidas consistentes nun maior control e vixilancia dentro de prisión.
‘Non pode entenderse que a amputación sexa unha consecuencia directa da doenza senón da demora na adopción da medida cirúrxica que, en principio, evitase a amputación’, sinalan os xuíces
Neste sentido, a área de cárceres de APDHA, critica que “Institucións Penitenciarias adoptase medidas represoras para castigar quen resultaba incómodo”. Contodo, no caso actual as mudanzas continuas de centro prisional “non eran o único castigo polas críticas á Administración, senón que se castigou tamén coa privación do dereito á atención sanitaria”.
“Infrinxir unha norma implica cumprir unha privación de liberdade, mais non quere dicir que podan privarte do dereito á saúde e á vida. Non me condenaron, non teñen por que matarme aos poucos. Para min isto é unha forma de tortura”, asegura Honorio Gómez.
Segundo a entidade andaluza “trátase do último exemplo da grave situación de extrema precariedade en que está a atención médica dentro de prisión” debido, entre outras causas, á falta de persoal sanitario, as perdas sistemáticas de citas ou a imposibilidade de acceder á historia clínica completa do paciente”.
No parecer da organización, “é preciso evitar que a saúde sexa moeda de troca utilizada por Institucións Penitenciarias para aplacar a persoa presa e que esta pola fin a actitudes reivindicativas”. A Administración penitenciaria, prosegue, “adoptou medidas represoras para castigar quen a critica e lle fai frente, algo que non é novo en prisións” e que foi criticado duramente pola recente sentenza do Tribunal Constitucional que ampara o dereito das persoas privadas de liberdade a comunicar con xornalistas.
A APDHA celebra o fallo da Audiencia Nacional, mais advirte que é “urxente que se efectúe dunha vez o transferencia das competencias en materia da asistencia sanitaria dentro de prisión ás comunidades autónomas xa que, caso contrario, teremos que continuar acudindo aos tribunais para que se garanta o dereito á atención sanitaria das persoas presas”.
Así mesmo lembran que o Tribunal Europeo dos Dereitos Humanos (TEDH), declarou en varias sentenzas que unha atención médica inadecuada pode constituír un caso de ‘trato inhumano degradante’.
