A Sección Primeira da Audiencia Provincial de Madrid absolveu o escultor galego Enrique Tenreiro dos delitos contra a liberdade de conciencia e de actos de profanación e danos na tumba do ditador Francisco Franco na Basílica do Valle de los Caídos, onde o 31 de outubro en 2018 pintou unha pomba da paz con pintura vermella e escribiu a palabra “liberdade”.

O artista coruñés realizou esta “performance” na véspera do día de defuntos pola reconciliación dos españois, lembrando que nin Benito Mussolini nin Adolf Hitler teñen sepultura en lugar público e que o féretro do ditador estaba “fóra de lugar” nun mausoleo “pagado por todos”, segundo explicou durante o xulgamento.

Este acto produciuse no medio do debate que se xerou na sociedade ante a exhumación dos restos do ditador, que finalmente foi transferido en outubro de 2019 ao cemiterio de Mingorrubio, situado no Pardo. A Sección Primeira da Audiencia Provincial de Madrid acordou a súa absolución en contra do criterio do procurador, que solicitaba un ano de cárcere por un delito contra a liberdade de conciencia por interromper un acto relixioso. A Asociación para a Defensa do Valle de los Caídos solicitou dous anos e medio de cárcere ao incluír un delito de profanación na acusación.

O escultor defendeu durante o xulgamento que se tratou dunha acción de protesto e alegou  que realizou a pintada a fume de carozo ao decatarse de que ía celebrarse unha misa ao “ver uns curas”, algo que descoñecía. Segundo alegou, comprou unha entrada para a Basílica mais descoñecía que habería misa.

Na gravación do día que ocorreron os feitos obsérvase como Tenreiro se sitúa frente á lápida e, despois de afastar as flores que hai sobre a tumba de Franco, debuxa con pintura vermella unha pomba da paz coa lema ‘Pola liberdade’. Ao ser detido por membros de seguranza, gritou “pola liberdade e a reconciliación dos españois, para que non haxa ningún bando vencido”. Despois de ser reprendido polos visitantes da Basílica, o home respondeu: “Non estou en contra da unidade de España, mais Franco matou moitísima xente”.

Segundo o seu relato, non realizaría esta pintada nunha lápida calquera mais na do ditador estaba xustificado. Nesta liña, subliñou que non o fixo en “unha lápida calquera” mais si na de Franco porque estaba xustificado. “”É lícito ter enterrado un ditador que roubou a liberdade a varias xeracións e que contribuíu a causa unha guerra? Parecíame que esa tumba estaba fóra de lugar”, alegou no xulgamento.

O Ministerio público incidiu durante en que a acción se desenvolveu con “evidente desprezo dos sentimentos relixiosos dos presentes e amparándose na súa concepción socio-política da sociedade” e tivo lugar “encanto os nenos da Escolanía accedían ao Coro e os sacerdotes celebrantes da Eucaristía se dirixían ao Altar Maior”. Os danos económicos desta acción, segundo a documentación presentada pola Delegación de Patrimonio Nacional do Real Sitio de San Lorenzo del Escorial, ascenderon a 510 euros por labores de limpeza da pintada e devolución de entradas.

Tenreiro, de 52 anos, ten formación en técnicas de escultura e entre 1999 e 2004 estivo traballando na escola Pablo Picasso de escultura da Coruña, aínda que a maioría de material na súa páxina web corresponde a diferemtes performances que veu realizando os últimos anos. O escultor paseou pola praza de María Pita a peito aberto e cunha grande cruz ás súas costas, simbolizando o calvario. Con esta acción o creador quixo denunciar “a cruz” que supón a Cidade da Cultura “para a cultura en Galiza”.

Ese mesmo ano noutra ‘performance’ no centro de Nova York sacou unha toalla e un bañador e deitouse sobre o asfalto. En varias das súas esculturas e accións Tenreiro critica o papel da monarquía, e refírese aos Borbóns como bombóns. Na súa páxina web poden verse as performances ‘Demasiados bombóns para este réxime” e ‘A Coroa dos Bombóns polos chans’. O escultor provén dunha saga de artistas, entre os que destacan Antonio Tenreiro (1923-2006), un dos grandes artistas contemporáneos galegos e Jaime Tenreiro (1955-2018), que destacou como artista de vangarda.

Galiza Confidencial