O humorista publicou en redes sociais unha mensaxe que os denunciantes cren contraria aos dereitos fundamentais das persoas con discapacidade.
Imaxe do cómico David Suárez. D.S.
Sabela Rodríguez Álvarez srodriguez@infolibre.es @SabelaRulinha
O chío polo que o humorista David Suárez ten que render contas en sede xudicial nunca foi eliminado: chegan uns segundos no buscador da rede social para comprobar que continúa intacto. O comentario é o responsábel de que o cómico teña que enfrentar unha pena de 22 meses de cárcere nun xulgamento que terá lugar a vindeira segunda-feira 29 de novembro.
Pasaron dous anos e medio desde que o cómico decidise publicar o chío. As reaccións non tardaron en chegar e sinalaron Suárez non só como o responsábel dunha piada de gusto dubidoso, senón como autor dun delito. A asociación Plena Inclusión Madrid denunciou o cómico ao considerar que o comentario encaixa nun “discurso de odio” contra as persoas con discapacidade. A Procuradoría pede un ano e dez meses de prisión, alén dunha multa de 3.000 euros pola súa mensaxe “despectiva”. Tamén esixe a súa inhabilitación como cómico durante o tempo polo que se prolongue a condena e outro cinco anos máis, en que tampouco poderá exercer ningún oficio educativo no ámbito docente, deportivo ou de tempo libre.
A acusación sinala ao artigo 510.2 a) do Código Penal. Este precepto, ligado aos delitos de odio, castiga quen lesionar a dignidade das persoas mediante accións que impliquen humillación, menosprezo ou descrédito “contra un grupo, unha parte do mesmo ou contra unha persoa determinada por razón da súa pertenza a aquel” e por motivos que inclúen a discapacidade. O mesmo enunciado pena todo aquel que distribúa calquera material que polo seu contido lesione a dignidade destas persoas. O escrito de acusación sostén que o chío expresa un “evidente desprezo” cara o conxunto de persoas con síndrome de Down e que as palabras do seu autor son “humillantes e vexatorias”.
O contexto
Isabel Elbal, avogada do cómico, lembra o obvio: que a personaxe con síndrome de Down que creou David Suárez era ficticia e a escena que evocaba era igualmente ficción. Neste caso, defende, obviouse “o contexto” en que se encadra o comentario. “O Constitucional dixo por activa e por pasiva que hai que contextualizar e o Tribunal Europeo dos Dereitos Humanos sinalou que á hora de analisar un feito destas características é fundamental examinar que é o que motiva o emisor a transmitir esta mensaxe”. A Ministerio Público, subliña a avogada, “tiña que facer un exame máis contextualizado”. No seu lugar, limitouse a “coller a literalidad da piada”.
Ese mesmo contexto, resalta, achega algúns pormenores de peso: a piada é realizada por “un humorista profesional desde a súa conta de Twitter”, un canal para divulgar o seu traballo. Suficiente, no seu parecer, para entender que se tratou dunha piada que a moitos non gustou”, mais que en calquera caso ficaba encadrada na esfera profesional e estaba “desvinculada de calquera deriva discriminatoria”. A avogada apela máis unha vez ao contexto, e este non é outro que “a creación artística, unha piada do xénero humor negro e non outra cousa”.
Tres maxistrados para xulgar unha piada
A celebración do xulgamento estaba prevista para o pasado 4 de maio, coincidindo coas eleccións autonómicas da Comunidade de Madrid. O caso, canalizado vía o Xulgado do Penal número 22 de Madrid, non chegou a entrar nos tribunais. “A xuíza declarouse incompetente e finalmente aceptou a competencia a Audiencia Provincial de Madrid”, explica Elbal. Agora terá que avaliar a denuncia unha sección formada por tres maxistrados.
A defensa mantén unha dupla lectura: por unha banda, estima positivo que sexan tres persoas, en lugar de unha, quen asuma a responsabilidade de xulgar o caso. Mais doutra parate, estima a avogada, é “absolutamente desproporcionado” que un tribunal como a Audiencia Provincial dedique o seu tempo a xulgar o cómico. “Que se reúnan tres maxistrados por xulgar unha piada parece unha brincadeira”.
A vista chega agora despois dun primeiro arquivamento, en maio de 2019. Nesa altura, o xuíz entendía que o comentario vertido en redes sociais era “desafortunado, brután, desaxeitado, repugnante e sen graza algunha”. Mais en ningún caso constitutivo de delito. A Procuradoría asumiu inicialmente o arquivamento, mais finalmente secundou o recurso da asociación e foi a Audiencia Provincial de Madrid a encarregada de revogalo.
As consecuencias para David Suárez escalaron do plano público ao laboral: a piada custoulle o seu despedimento do programa radiofónico en que traballaba. Desde o inicio, o tamén roteirista defendeuse mediante un comunicado, argumentando que a súa intención “nunca foi e nunca será a de ferir as persoas con Síndrome de Down, nin causar dor ou sufrimento aos seus familiares”. En xullo do ano pasado, o propio David Suárez escribía en infoLibre que se a acusación “ten como obxectivo erradicar as condutas vexatorias cara ás persoas deste colectivo, é inxenuo pensar que iso se conseguirá eliminando un chío de ficción ou pedindo cárcere por unha piada”. A unha semana do xulgamento, Elbal espera que “a sala vexa que a piada realmente debeu ficar no xulgamento do público e non no penal”.
